Arresti Kardiak: Simptomat, Shkaqet, Rreziku dhe Si të Reagoni

Arresti kardiak është ndër emergjencat më të rrezikshme dhe më të papritura që mund t’i ndodhin një personi. Ai ndodh kur zemra ndalon papritur së rrahuri në mënyrë efektive, duke ndërprerë furnizimin me gjak të trurit dhe organeve të tjera vitale. Pa ndërhyrje të menjëhershme, pasojat mund të jenë fatale brenda pak minutash. Megjithëse shpesh ndodh pa paralajmërim, shumë raste mund të parandalohen përmes kontrollit të sëmundjeve të zemrës, njohjes së shenjave të hershme dhe aksesit të shpejtë në kujdes mjekësor.

Ky artikull është përgatitur nga Starmed Hospital, një prej qendrave më moderne të kujdesit kardiologjik në Shqipëri. Pjesë e ekipit tonë është edhe Dr. Sejdin Meço, kardiolog me eksperiencë të gjatë klinike në diagnostikimin dhe trajtimin e sëmundjeve të zemrës.

Çfarë është arresti kardiak?

Në terma mjekësorë, arresti kardiak është ndalimi i menjëhershëm i funksionit elektrik të zemrës. Në këtë moment, qarkullimi i gjakut bie në zero dhe trupi nuk merr oksigjen. Brenda 10 sekondash personi humbet vetëdijen; brenda pak minutash fillon dëmtimi i trurit. Nëse zemra nuk rifillon punën me defibrilim ose CPR, vdekja është e pashmangshme.

Shpesh arresti kardiak ngatërrohet me atakun kardiak (infarktin e miokardit), i cili lidhet me bllokimin e rrjedhës së gjakut në arteriet koronare. Ataku kardiak mund të çojë në arrest kardiak, por nuk janë e njëjta gjë. Arresti lidhet me qarkullim të ndalur, jo me furnizim të pjesshëm të zemrës.

Shkaqet e arresti kardiak – pse ndodh?

Në shumicën e rasteve, arresti kardiak shkaktohet nga aritmi malinje, zakonisht fibrilacion ventrikular, ku zemra pulsion pa ritëm dhe pa efekt. Shkaku themelor shpesh lidhet me sëmundje të arterieve koronare, infarkt akut, dështim të zemrës, çrregullime të muskulit të zemrës (kardiomiopati) ose probleme të rëndësishme në elektrolite si mungesë kaliumi apo magnezi.

Në raste më të rralla, arresti shkaktohet nga çrregullime të trashëguara të ritmit, miokardit pas infeksioneve virale, trauma të forta në kraharor, përdorim drogërash stimulante, ose mbidozë medikamentesh. Sporadikisht, ndodh edhe tek njerëz të rinj dhe të shëndetshëm, sidomos sportistë, si pasojë e anomalive të lindura të zemrës.

Ajo që e bën arrestin kardiak kaq të rrezikshëm është pikërisht sa i papritur është. Tek një pjesë e pacientëve nuk ka simptoma paraprake dhe ngjarja ndodh në sekonda. Por, te shumë të tjerë, trupit jep shumë sinjale paralajmëruese që nuk duhen injoruar.

Shkaqet kryesore përfshijnë:

• Sëmundje koronare të zemrës – shkaku më i shpeshtë.
• Infarkti akut i miokardit (atak kardiak) që dëmton indin e zemrës.
• Aritmitë malinje – si fibrilacioni ventrikular ose takikardia ventrikulare pa puls.
• Kardiomiopatitë (zmadhoje ose trashje e murit të zemrës).
• Çrregullime të elektroliteve – mungesë kaliumi, magnezi, ose kalciumi.
• Goditje elektrike ose trauma e rëndë në kraharor.
• Mbidozë ilaçesh (p.sh. sedativë, antidepresivë, kokainë).
• Çrregullime të trashëguara të ritmit kardiak (si sindroma e QT-së së gjatë).
• Stresi ekstrem fizik ose emocional.

Arresti kardiak – simptomat dhe shenjat paralajmëruese

Edhe pse arresti është i menjëhershëm, në disa raste shfaqen simptoma pak minuta ose orë përpara ndalimit të zemrës. Ndër shenjat më të zakonshme janë dhimbja e shpeshtë e kraharorit, ndjesia e presionit në gjoks, marramendja, frymëmarrja e vështirë, lodhja ekstreme dhe rrahjet e çrregullta të zemrës. Disa pacientë ndjejnë një ndjesi “shpërthimi të brendshëm”, si një sinjal i brendshëm që diçka nuk po funksionon si duhet.

Në momentin e arrestit, simptomat janë të menjëhershme dhe dramatike: personi humbet vetëdijen, bie përtokë, nuk merr frymë ose merr frymë shumë ngadalë dhe me zë, dhe puls nuk gjendet. Lëkura fillon të zbardhet ose zverdhet, ndonjëherë bëhet blu rreth buzëve. Pikërisht këto momente janë vendimtare: reagimi i shpejtë shpëton jetë.

Hapat bazë të ndihmës së parë (protokolli i BLS):

1. Kontrolloni vetëdijen dhe frymëmarrjen.
   Thërrisni personin, tundni lehtë shpatullat, shikoni nëse merr frymë normalisht.
2. Thërrisni menjëherë urgjencën (127 në Shqipëri).
   Jepni informacionin qartë: vendndodhjen, moshën e përafërt, që personi nuk merr frymë dhe nuk reagon.
3. Filloni kompresionet e gjoksit (CPR).
   • Vendosni duart në mes të gjoksit.
   • Shtypni fort dhe shpejt (rreth 100–120 herë në minutë).
   • Lejoni që gjoksi të ngrihet pas çdo shtypjeje.
     Nëse nuk dini frymëmarrje artificiale, bëni vetëm shtypjet (“hands-only CPR”).
4. Përdorni një defibrilator automatik (AED) nëse ka pranë.
   Ndiqni udhëzimet zanore të pajisjes — ajo mund të rivendosë ritmin normal të zemrës.
5. Vazhdoni CPR-në deri sa të vijë ndihma ose personi fillon të marrë frymë.

Çdo minutë pa CPR ul shanset e mbijetesës me 7–10%.

Si të veproni në momentin e arrestit kardiak – Ndihma e parë

Sekondat janë jetike. Nëse jeni pranë një personi që bie pa ndjenja dhe nuk merr frymë, mos mendoni gjatë, por veproni menjëherë. Thirrni urgjencën (127 në Shqipëri), kontrolloni frymëmarrjen dhe filloni kompresionet e gjoksit. Shtypni fort dhe shpejt në qendër të gjoksit, rreth 100–120 herë në minutë. Edhe nëse nuk dini frymëmarrje artificiale, vetëm shtypjet janë më mirë se asgjë.

Nëse ka një defibrilator automatik (AED) pranë, ndizeni dhe ndiqni udhëzimet. Pajisja jep komentet zanore për vendosjen e elektrodave dhe nëse personi ka ritëm të korrigjueshëm, jep një goditje elektrike që mund të rikthejë zemrën në normalitet. Kjo ndërhyrje rrit shanset për mbijetesë me më shumë se 300%.

Arresti kardiak tek të rinjtë dhe sportistët

Ndër rastet më tronditëse janë arrestet kardiake tek persona të rinj që bëjnë sport. Kardiomiopatia hipertrofike, anomalitë kongjenitale të aortës, ose aritmia e trashëguara janë ndër shkaqet kryesore. Këto probleme shpesh fshihen për vite me radhë dhe zbulohen vetëm përmes kontrolleve kardiologjike.

Pikërisht për këtë arsye, në Starmed Hospital, sportistët, të rinjtë dhe personat me histori familjare të vdekjeve të papritura këshillohen të kryejnë ekzaminime të rregullta si EKG, ekokardiografi dhe test stresi. Nën monitorimin e Dr. Sejdin Meço, pacientët marrin analiza të thelluara për aritmitë dhe çrregullimet strukturore të zemrës.

Diagnostikimi pas një arresti kardiak

Kur një person përjeton arrest kardiak, është thelbësore të kuptohet pse ndodhi. Në Starmed Hospital, ekipi i kardiologjisë fillon me ekzaminime të menjëhershme: EKG, analiza të gjakut, ekokardiografi dhe, nëse është e nevojshme, angjiografi koronare për të parë nëse ka bllokime. Për raste të ndërlikuara, përdoren edhe MRI kardiake, Holter 24-orësh dhe teste gjenetike.

Këto ekzaminime janë kyçe, sepse identifikimi i shkakut të arresti kardiak ndihmon në krijimin e një plani specifik që parandalon përsëritjen.

Trajtimi spitalor dhe kujdesi pas arrestit kardiak

Pasi personi stabilizohet, kalon në kujdes intensiv, ku monitorimi është i vazhdueshëm. Menaxhimi përfshin mbajtjen e oksigjenit, korrigjimin e ekuilibrave elektrolitikë dhe trajtimin e çdo shkaku themelor si infarkti, aritmitë, bllokimet arteriale apo inflamacionet. Në shumë raste, pacientët përfitojnë nga procedura si angioplastika, ose mund të kenë nevojë për vendosjen e një ICD (defibrilator i implantueshëm), një pajisje që ndërhyn automatikisht nëse zemra ndalon përsëri.

Pas kësaj faze, pacienti kalon në rehabilitim kardiak, që përfshin ushtrime të kontrolluara, këshillim të stilit të jetesës dhe mbështetje psikologjike. Te Starmed Hospital, rehabilitimi është pjesë e rëndësishme e procesit shërues dhe menaxhohet nga kardiologë të specializuar, si dhe ekipi profesionist.

Si të parandaloni arrestin kardiak?

Parandalimi nis me një zemër të shëndetshme. Menaxhimi i presionit të gjakut, kontrolli i kolesterolit, ndalimi i duhanit, aktiviteti fizik dhe dieta e balancuar janë të domosdoshme. Parandalimi lidhet edhe me monitorimin e shenjave të brendshme si lodhja, palpitacionet, gulçimi apo dhimbja e gjoksit.

Për personat me histori familjare të arresti kardiak apo sëmundjeve të zemrës, kontrollet e rregullta janë jetike. Për këtë arsye, në Starmed Hospital këshillohet që çdo person mbi moshën 35–40 vjeç të kryejë vlerësime bazë të zemrës të paktën një herë në vit.

Pacientët që kanë sëmundje ekzistuese si hipertension, diabet apo kolesterol të lartë duhet të jenë edhe më të kujdesshëm. Ndjekja e rregullt e terapisë dhe kontrollet periodike me specialistin, idealisht nën kujdesin e një kardiologu me eksperiencë si Dr. Sejdin Meço, redukton rrezikun e komplikacioneve serioze.

Arresti kardiak në përditshmëri

Stresi i vazhdueshëm, jetesa e nxituar dhe mungesa e kohës për kontroll mjekësor kontribuojnë në shfaqjen e problemeve kardiake. Njerëzit shpesh neglizhojnë shenjat që trupi jep për shkak të ngarkesës ditore. Mospërfillja e këtyre shenjave është një nga gabimet më të zakonshme që çon në urgjenca kardiake.

Për këtë arsye, Starmed Hospital inkurajon kulturën e parandalimit dhe diagnostikimit të hershëm. Me teknologji moderne dhe mjekë të specializuar, si Dr. Sejdin Meço, qendra jonë kardiologjike ndihmon pacientët të kuptojnë rrezikun, të parandalojnë komplikacionet dhe të ruajnë shëndetin afatgjatë të zemrës.

Këshilla jonë:

Arresti kardiak | Kur duhet të shkoni menjëherë te mjeku?

Mos e shtyni vizitën mjekësore nëse keni dhimbje gjoksi, gulçim, lodhje të tepruar pa arsye, rrahje të çrregullta të zemrës ose marramendje. Këto janë sinjale që zemra kërkon vëmendje. Sa më herët të vlerësohen, aq më i vogël është rreziku i një ngjarjeje serioze. Nëse keni përjetuar ndonjë episod humbjeje të vetëdijes, rrahje të forta  të zemrës apo ndjenjë “errësimi të syve” për disa sekonda, duhet të konsultoheni menjëherë. Këto raste mund të jenë shenja të aritmive potencialisht të rrezikshme.

Mos prisni derisa simptomat të përkeqësohen. Kërkoni menjëherë ndihmë nëse:

Starmed Hospital – Qendra juaj e besuar për shëndetin e zemrës

Si një prej qendrave më moderne të kujdesit kardiologjik në vend, Starmed Hospital ofron shërbime diagnostikuese dhe trajtuese të nivelit të lartë. Ekipi ynë i kardiologëve, i drejtuar nga profesionistë me eksperiencë si Dr. Sejdin Meço, ofron trajtim me qasje humane, teknologji të avancuar dhe standarde evropiane.

Klikoni këtu për të gjitha informacionet mbi shërbimet tona kardiologjike.

Caktoni një vizitë me Dr. Sejdin Meço tani!  

Arresti kardiak është një gjendje serioze dhe shpesh fatale, por shumë jetë mund të shpëtohen me reagim të shpejtë dhe me mjekim të duhur. Njohja e shenjave, kryerja e kontrolleve të rregullta kardiologjike dhe ruajtja e një stili jete të shëndetshëm reduktojnë rrezikun dhe forcojnë shëndetin e zemrës në mënyrë afatgjatë. Mos prisni derisa shenjat të bëhen të frikshme. Shëndeti i zemrës suaj është prioriteti ynë.